Knowledge

Ngāti Rangi

Source 📝

51: 201: 444:
Mouri tu,̄ mouri ora: water for wisdom and life: Ngāti Rangi, the Tongariro Power Scheme and the Resource Management Act 1991 : reconciling indigenous spiritual wellbeing, corporate profit, and the national
159:(Māori traditions). The iwi received funding from the Government’s Jobs for Nature programme in 2021 to tackle invasive plant and animal pests. The programme would be delivered by the iwi's company Ruapehu WorX. 252: 1151: 483: 133: 562: 277: 1372: 761: 1166: 1289: 452: 1156: 1171: 1146: 637: 1401: 969: 1396: 1161: 476: 329: 766: 622: 409:"Bridging Māori indigenous knowledge and western geosciences to reduce social vulnerability in active volcanic regions" 904: 871: 1433: 1326: 833: 776: 1456: 1361: 1301: 1191: 1088: 523: 378: 1269: 1058: 996: 771: 691: 469: 1555: 1186: 1176: 719: 664: 595: 500: 408: 353: 1113: 939: 145: 141: 991: 302: 1203: 1123: 781: 1096: 979: 944: 734: 681: 654: 605: 151:
Ngāti Rangi have been a partner in the conservation programme Kiwi Forever hosting students on their
1443: 1382: 1181: 1106: 821: 1507: 1239: 1073: 909: 876: 407:
Pardo, Natalia; Wilson, Hildalene; Procter, Jonathan N; Lattughi, Erica; Black, Taiarahia (2015).
1213: 1519: 1513: 1141: 1008: 984: 914: 843: 816: 739: 729: 617: 610: 582: 572: 121:
and Aorangi waterways, and south to the Haumakariri Stream. Ngāti Rangi trace their ancestry to
144:
in 2010 to manage and restore water flows in rivers from which water had been diverted for the
1422: 1417: 1350: 1229: 1224: 974: 881: 676: 448: 430: 1481: 1345: 1253: 1208: 1078: 1068: 959: 954: 919: 886: 828: 809: 706: 659: 420: 156: 1461: 1063: 838: 724: 600: 528: 1198: 756: 686: 118: 106: 1316: 1279: 1046: 1031: 934: 804: 714: 590: 447:. Whanganui: Te Atawhai o Te Ao, Independent Māori Institute for Environment and Health. 91: 132:
In 2015 Ngāti Rangi entered into negotiations with the Crown to settle claims under the
1502: 1264: 1101: 1036: 863: 799: 696: 543: 1549: 1427: 1412: 1366: 1274: 1258: 1247: 1118: 1041: 1001: 964: 949: 896: 746: 555: 518: 513: 114: 533: 1536: 1532: 627: 110: 65: 1451: 1406: 1390: 1355: 1334: 1311: 1294: 1284: 1218: 1026: 751: 1340: 1133: 1018: 848: 567: 492: 42: 1053: 671: 649: 642: 550: 508: 425: 434: 538: 1473: 224: 113:. The iwi's area of interest extends north from the Paretetaitonga peak of 17: 50: 929: 632: 136:. A deed of settlement was signed in 2018 followed by the passing of the 125:. They believe they were in New Zealand before the first migrations from 122: 1486: 924: 853: 461: 126: 102: 98: 791: 202:"Ngati Rangi: Whiro's family at Murimotu, North Island, New Zealand" 152: 97:(tribe) of New Zealand. Contemporary settlement is mainly around 465: 94: 38: 138:
Ngāti Rangi Claims Settlement Bill -  Rukutia Te Mana
117:, west to the Pukupuku Stream, east to the meeting of the 75: 253:"NGATI RANGI: Pioneers in Protecting Maori Land Claims" 1495: 1472: 1442: 1381: 1325: 1238: 1132: 1087: 1017: 895: 862: 790: 705: 581: 499: 71: 60: 32: 354:"Kiwi Forever conservation and cultural programme" 330:"Ngāti Rangi settlement bill passes final reading" 140:in 2019. They also commenced negotiations with 477: 303:"Ngāti Rangi signs settlement with the Crown" 8: 1531:‡ Tribes that are located in both the 379:"Tackling Tongariro's biodiversity threats" 484: 470: 462: 49: 29: 424: 1152:Ngāti Kahungunu ki Te Whanganui-a-Orotu 192: 155:to learn about the flora and fauna and 173:Ko Ngā Turi o Murimotu te maunga tapu 7: 1373:Taranaki Whānui ki te Upoko o te Ika 762:Ngāti Porou ki Harataunga ki Mataora 442:Rāwiri, Āneta Hinemihi, ed. (2009). 247: 245: 1167:Ngāti Kahungunu ki Tamakinui a Rua 563:Ngāpuhi / Ngāti Kahu ki Whaingaroa 25: 328:Kupenga, Talisa (25 July 2019). 413:Journal of Applied Volcanology 1: 1157:Ngāti Kahungunu ki Heretaunga 206:Journal of Polynesian Society 1172:Ngāti Kahungunu ki Wairarapa 1147:Ngāti Kahungunu ki Te Wairoa 1572: 1397:Te Atiawa o Te Waka-a-Māui 1362:Te Atiawa ki Whakarongotai 1162:Ngāti Kahungunu ki Tamatea 1529: 1290:Te Āti Haunui-a-Pāpārangi 426:10.1186/s13617-014-0019-1 48: 37: 257:www.culturalsurvival.org 27:Māori iwi in New Zealand 1302:Te Korowai o Wainuiārua 524:Ngāti Kahu ki Whangaroa 200:Batley, R.A.L. (1973). 767:Ngāti Pūkenga ki Waiau 623:Ngāti Whātua o Kaipara 282:New Zealand Government 163:Pepeha (tribal saying) 146:Tongariro Power Scheme 76:https://ngatirangi.com 1402:Ngāti Apa ki te Rā Tō 970:Ngāti Kea Ngāti Tuarā 834:Ngāti Korokī Kahukura 777:Ngāti Rāhiri Tumutumu 183:Ko Ngāti Rangi te iwi 1192:Ngāti Te Whatuiāpiti 1187:Maungaharuru Tangitū 1177:Ngāti Rongomaiwahine 665:Ngāti Te Ata Waiohua 493:List of iwi and hapū 168:Ko Ruapehu te maunga 1114:Te Aitanga-a-Māhaki 1107:Te Aitanga-a-Hauiti 940:Ngāti Rangiteaorere 638:Ngāti Whātua Ōrākei 178:Ko Whangaehu te awa 1434:Ngāti Tūmatakōkiri 1327:Te Moana o Raukawa 1214:Heretaunga Tamatea 1059:Te Whānau-ā-Apanui 997:Ngāti Tūrangitukua 782:Ngāti Tara Tokanui 772:Ngāi Tai ki Tāmaki 692:Ngāi Tai ki Tāmaki 385:. 15 November 2021 134:Treaty of Waitangi 1543: 1542: 1097:Ngāriki Kaiputahi 980:Ngāti Rangiwewehi 682:Te Kawerau ā Maki 655:Te Ākitai Waiohua 81: 80: 16:(Redirected from 1563: 1182:Ngāti Rakaipaaka 992:Ngāti Tūwharetoa 822:Ngāti Paretekawa 486: 479: 472: 463: 458: 438: 428: 395: 394: 392: 390: 375: 369: 368: 366: 365: 350: 344: 343: 341: 340: 334:Te Ao Māori News 325: 319: 318: 316: 314: 299: 293: 292: 290: 289: 274: 268: 267: 265: 264: 249: 240: 239: 237: 235: 223:Te Puni Kōkiri. 220: 214: 213: 197: 105:, and the Upper 88:Ngāti Rangituhia 53: 30: 21: 1571: 1570: 1566: 1565: 1564: 1562: 1561: 1560: 1546: 1545: 1544: 1539: 1525: 1491: 1468: 1438: 1377: 1321: 1234: 1204:Ngāti Pāhauwera 1142:Ngāti Kahungunu 1128: 1124:Ngāi Tāmanuhiri 1083: 1013: 1009:Ngāti Whakahemo 985:Ngāti Rangitihi 891: 858: 844:Ngāti Hinerangi 817:Ngāti Maniapoto 786: 757:Te Patukirikiri 740:Ngāti Whanaunga 701: 687:Te Patukirikiri 611:Ngāti Whanaunga 577: 495: 490: 455: 441: 406: 403: 401:Further reading 398: 388: 386: 383:beehive.govt.nz 377: 376: 372: 363: 361: 360:. 20 April 2018 358:www.doc.govt.nz 352: 351: 347: 338: 336: 327: 326: 322: 312: 310: 309:. 10 March 2018 307:beehive.govt.nz 301: 300: 296: 287: 285: 276: 275: 271: 262: 260: 251: 250: 243: 233: 231: 229:Te Kāhui Māngai 222: 221: 217: 199: 198: 194: 190: 165: 109:in the central 107:Whanganui River 56: 28: 23: 22: 15: 12: 11: 5: 1569: 1567: 1559: 1558: 1548: 1547: 1541: 1540: 1530: 1527: 1526: 1524: 1523: 1517: 1511: 1505: 1499: 1497: 1493: 1492: 1490: 1489: 1484: 1478: 1476: 1470: 1469: 1467: 1466: 1465: 1464: 1459: 1448: 1446: 1440: 1439: 1437: 1436: 1431: 1425: 1420: 1415: 1410: 1404: 1399: 1394: 1387: 1385: 1379: 1378: 1376: 1375: 1370: 1364: 1359: 1353: 1351:Ngāti Kauwhata 1348: 1343: 1338: 1331: 1329: 1323: 1322: 1320: 1319: 1314: 1309: 1304: 1299: 1298: 1297: 1287: 1282: 1277: 1272: 1267: 1262: 1256: 1251: 1244: 1242: 1236: 1235: 1233: 1232: 1230:Ngāi Te Ohuake 1227: 1225:Ngāti Ranginui 1222: 1216: 1211: 1206: 1201: 1196: 1195: 1194: 1189: 1184: 1179: 1174: 1169: 1164: 1159: 1154: 1149: 1138: 1136: 1130: 1129: 1127: 1126: 1121: 1116: 1111: 1110: 1109: 1099: 1093: 1091: 1089:Te Tai Rāwhiti 1085: 1084: 1082: 1081: 1076: 1071: 1066: 1061: 1056: 1051: 1050: 1049: 1039: 1034: 1029: 1023: 1021: 1015: 1014: 1012: 1011: 1006: 1005: 1004: 999: 989: 988: 987: 982: 977: 975:Ngāti Rongomai 972: 967: 962: 957: 952: 947: 945:Ngāti Tarāwhai 942: 937: 927: 922: 917: 912: 907: 901: 899: 893: 892: 890: 889: 884: 882:Ngāti Ranginui 879: 874: 868: 866: 864:Tauranga Moana 860: 859: 857: 856: 851: 846: 841: 836: 831: 826: 825: 824: 814: 813: 812: 807: 800:Waikato Tainui 796: 794: 788: 787: 785: 784: 779: 774: 769: 764: 759: 754: 749: 744: 743: 742: 737: 735:Ngāti Tamaterā 732: 727: 722: 711: 709: 703: 702: 700: 699: 697:Waikato Tainui 694: 689: 684: 679: 677:Ngāti Manuhiri 674: 669: 668: 667: 662: 657: 647: 646: 645: 640: 635: 630: 625: 615: 614: 613: 608: 606:Ngāti Tamaterā 603: 598: 587: 585: 579: 578: 576: 575: 570: 565: 560: 559: 558: 548: 547: 546: 541: 536: 531: 526: 521: 516: 505: 503: 501:Te Tai Tokerau 497: 496: 491: 489: 488: 481: 474: 466: 460: 459: 453: 439: 402: 399: 397: 396: 370: 345: 320: 294: 269: 241: 215: 191: 189: 186: 164: 161: 142:Genesis Energy 79: 78: 73: 69: 68: 62: 58: 57: 54: 46: 45: 35: 34: 26: 24: 14: 13: 10: 9: 6: 4: 3: 2: 1568: 1557: 1554: 1553: 1551: 1538: 1534: 1528: 1521: 1518: 1515: 1512: 1509: 1508:Ngāti Ākarana 1506: 1504: 1501: 1500: 1498: 1494: 1488: 1485: 1483: 1482:Ngāti Mutunga 1480: 1479: 1477: 1475: 1471: 1463: 1460: 1458: 1455: 1454: 1453: 1450: 1449: 1447: 1445: 1441: 1435: 1432: 1429: 1426: 1424: 1421: 1419: 1416: 1414: 1411: 1408: 1405: 1403: 1400: 1398: 1395: 1392: 1389: 1388: 1386: 1384: 1380: 1374: 1371: 1368: 1365: 1363: 1360: 1357: 1354: 1352: 1349: 1347: 1346:Ngāti Raukawa 1344: 1342: 1339: 1336: 1333: 1332: 1330: 1328: 1324: 1318: 1315: 1313: 1310: 1308: 1305: 1303: 1300: 1296: 1293: 1292: 1291: 1288: 1286: 1283: 1281: 1278: 1276: 1273: 1271: 1268: 1266: 1263: 1260: 1257: 1255: 1254:Ngāti Mutunga 1252: 1249: 1246: 1245: 1243: 1241: 1237: 1231: 1228: 1226: 1223: 1220: 1217: 1215: 1212: 1210: 1209:Ngāti Hineuru 1207: 1205: 1202: 1200: 1197: 1193: 1190: 1188: 1185: 1183: 1180: 1178: 1175: 1173: 1170: 1168: 1165: 1163: 1160: 1158: 1155: 1153: 1150: 1148: 1145: 1144: 1143: 1140: 1139: 1137: 1135: 1131: 1125: 1122: 1120: 1119:Rongowhakaata 1117: 1115: 1112: 1108: 1105: 1104: 1103: 1100: 1098: 1095: 1094: 1092: 1090: 1086: 1080: 1079:Ngāi Te Rangi 1077: 1075: 1074:Ngāti Pūkenga 1072: 1070: 1069:Ngāti Ruapani 1067: 1065: 1062: 1060: 1057: 1055: 1052: 1048: 1045: 1044: 1043: 1040: 1038: 1035: 1033: 1030: 1028: 1025: 1024: 1022: 1020: 1016: 1010: 1007: 1003: 1000: 998: 995: 994: 993: 990: 986: 983: 981: 978: 976: 973: 971: 968: 966: 963: 961: 960:Ngāti Whakaue 958: 956: 955:Uenuku-Kōpako 953: 951: 948: 946: 943: 941: 938: 936: 933: 932: 931: 928: 926: 923: 921: 920:Ngāti Huarere 918: 916: 913: 911: 910:Ngāti Pūkenga 908: 906: 905:Waitaha-a-Hei 903: 902: 900: 898: 894: 888: 887:Ngāi Te Rangi 885: 883: 880: 878: 877:Ngāti Pūkenga 875: 873: 872:Waitaha-a-Hei 870: 869: 867: 865: 861: 855: 852: 850: 847: 845: 842: 840: 837: 835: 832: 830: 829:Ngāti Raukawa 827: 823: 820: 819: 818: 815: 811: 810:Ngāti Te Wehi 808: 806: 803: 802: 801: 798: 797: 795: 793: 789: 783: 780: 778: 775: 773: 770: 768: 765: 763: 760: 758: 755: 753: 750: 748: 745: 741: 738: 736: 733: 731: 728: 726: 723: 721: 718: 717: 716: 713: 712: 710: 708: 704: 698: 695: 693: 690: 688: 685: 683: 680: 678: 675: 673: 670: 666: 663: 661: 660:Ngāti Tamaoho 658: 656: 653: 652: 651: 648: 644: 641: 639: 636: 634: 631: 629: 626: 624: 621: 620: 619: 616: 612: 609: 607: 604: 602: 599: 597: 594: 593: 592: 589: 588: 586: 584: 580: 574: 571: 569: 566: 564: 561: 557: 554: 553: 552: 549: 545: 542: 540: 537: 535: 532: 530: 527: 525: 522: 520: 517: 515: 512: 511: 510: 507: 506: 504: 502: 498: 494: 487: 482: 480: 475: 473: 468: 467: 464: 456: 454:9780473146344 450: 446: 440: 436: 432: 427: 422: 418: 414: 410: 405: 404: 400: 384: 380: 374: 371: 359: 355: 349: 346: 335: 331: 324: 321: 308: 304: 298: 295: 283: 279: 278:"Ngāti Rangi" 273: 270: 258: 254: 248: 246: 242: 230: 226: 225:"Ngāti Rangi" 219: 216: 212:(4): 343–354. 211: 207: 203: 196: 193: 187: 185: 184: 180: 179: 175: 174: 170: 169: 162: 160: 158: 157:tikanga Māori 154: 149: 147: 143: 139: 135: 130: 128: 124: 120: 116: 115:Mount Ruapehu 112: 108: 104: 100: 96: 93: 89: 85: 77: 74: 70: 67: 63: 61:Rohe (region) 59: 52: 47: 44: 40: 36: 31: 19: 1537:South Island 1520:Ngāti Rānana 1516:(Wellington) 1514:Ngāti Pōneke 1317:Ngāti Hauiti 1306: 1280:Ngāti Ruanui 1047:Te Ūpokorehe 1032:Ngāti Manawa 935:Ngāti Pikiao 915:Ngāti Mākino 805:Ngāti Mahuta 730:Ngāti Rongoū 628:Te Uri-o-Hau 618:Ngāti Whātua 573:Ngāti Whātua 443: 416: 412: 387:. Retrieved 382: 373: 362:. Retrieved 357: 348: 337:. Retrieved 333: 323: 311:. Retrieved 306: 297: 286:. Retrieved 281: 272: 261:. Retrieved 259:. 2017-06-02 256: 232:. Retrieved 228: 218: 209: 205: 195: 182: 181: 177: 176: 172: 171: 167: 166: 150: 137: 131: 111:North Island 87: 83: 82: 66:North Island 1556:Ngāti Rangi 1503:Urban Māori 1423:Ngāti Kōata 1418:Ngāti Rārua 1307:Ngāti Rangi 1102:Ngāti Porou 1037:Ngāti Whare 544:Ngāi Takoto 389:15 November 313:15 November 84:Ngāti Rangi 41:(tribe) in 33:Ngāti Rangi 18:Ngati Rangi 1510:(Auckland) 1462:Kāti Māmoe 1444:Waipounamu 1428:Ngāti Tama 1413:Ngāti Kuia 1383:Te Tau Ihu 1367:Te Āti Awa 1275:Ngāruahine 1270:Ngāti Maru 1259:Te Āti Awa 1248:Ngāti Tama 1064:Ngāi Tūhoe 1042:Whakatōhea 1002:Ngāti Hotu 965:Ngāti Tahu 950:Tūhourangi 897:Arawa Waka 839:Ngāti Hauā 747:Ngāti Hako 725:Ngāti Pāoa 720:Ngāti Maru 650:Te Waiohua 601:Ngāti Pāoa 596:Ngāti Maru 556:Ngāti Hine 529:Ngāti Kurī 519:Ngāti Kahu 514:Te Aupōuri 509:Muriwhenua 364:2023-11-15 339:2023-11-25 288:2023-11-25 263:2023-11-14 188:References 55:Mt Ruapehu 1452:Ngāi Tahu 1407:Rangitāne 1391:Ngāti Toa 1356:Ngāti Toa 1335:Rangitāne 1312:Ngāti Apa 1295:Ngāti Hau 1285:Ngā Rauru 1219:Rangitāne 1199:Te Wairoa 1027:Ngāti Awa 752:Ngāti Hei 715:Marutūāhu 591:Marutūāhu 539:Te Rarawa 435:2191-5040 119:Moawhango 1550:Category 1522:(London) 1341:Muaūpoko 1265:Taranaki 1134:Tākitimu 1019:Mātaatua 930:Te Arawa 849:Pouākani 633:Te Roroa 568:Ngātiwai 445:interest 234:2 August 123:Paerangi 64:Central 43:Māoridom 1487:Moriori 1457:Waitaha 1240:Hauāuru 1054:Ngāitai 925:Tapuika 854:Rereahu 707:Hauraki 672:Ngā Oho 643:Te Taoū 551:Ngāpuhi 534:Te Pātū 127:Hawaiki 103:Ohakune 99:Waiouru 72:Website 1474:Rēkohu 792:Tainui 583:Tāmaki 451:  433:  284:. 2018 1533:North 1496:Other 419:(1). 153:marae 92:Māori 90:is a 1535:and 449:ISBN 431:ISSN 391:2023 315:2023 236:2021 421:doi 95:iwi 86:or 39:Iwi 1552:: 429:. 415:. 411:. 381:. 356:. 332:. 305:. 280:. 255:. 244:^ 227:. 210:82 208:. 204:. 148:. 129:. 101:, 1430:‡ 1409:‡ 1393:‡ 1369:‡ 1358:‡ 1337:‡ 1261:‡ 1250:‡ 1221:‡ 485:e 478:t 471:v 457:. 437:. 423:: 417:4 393:. 367:. 342:. 317:. 291:. 266:. 238:. 20:)

Index

Ngati Rangi
Iwi
Māoridom

North Island
https://ngatirangi.com
Māori
iwi
Waiouru
Ohakune
Whanganui River
North Island
Mount Ruapehu
Moawhango
Paerangi
Hawaiki
Treaty of Waitangi
Genesis Energy
Tongariro Power Scheme
marae
tikanga Māori
"Ngati Rangi: Whiro's family at Murimotu, North Island, New Zealand"
"Ngāti Rangi"


"NGATI RANGI: Pioneers in Protecting Maori Land Claims"
"Ngāti Rangi"
"Ngāti Rangi signs settlement with the Crown"
"Ngāti Rangi settlement bill passes final reading"
"Kiwi Forever conservation and cultural programme"

Text is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License. Additional terms may apply.