51:
201:
444:
Mouri tu,̄ mouri ora: water for wisdom and life: Ngāti Rangi, the
Tongariro Power Scheme and the Resource Management Act 1991 : reconciling indigenous spiritual wellbeing, corporate profit, and the national
159:(Māori traditions). The iwi received funding from the Government’s Jobs for Nature programme in 2021 to tackle invasive plant and animal pests. The programme would be delivered by the iwi's company Ruapehu WorX.
252:
1151:
483:
133:
562:
277:
1372:
761:
1166:
1289:
452:
1156:
1171:
1146:
637:
1401:
969:
1396:
1161:
476:
329:
766:
622:
409:"Bridging Māori indigenous knowledge and western geosciences to reduce social vulnerability in active volcanic regions"
904:
871:
1433:
1326:
833:
776:
1456:
1361:
1301:
1191:
1088:
523:
378:
1269:
1058:
996:
771:
691:
469:
1555:
1186:
1176:
719:
664:
595:
500:
408:
353:
1113:
939:
145:
141:
991:
302:
1203:
1123:
781:
1096:
979:
944:
734:
681:
654:
605:
151:
Ngāti Rangi have been a partner in the conservation programme Kiwi
Forever hosting students on their
1443:
1382:
1181:
1106:
821:
1507:
1239:
1073:
909:
876:
407:
Pardo, Natalia; Wilson, Hildalene; Procter, Jonathan N; Lattughi, Erica; Black, Taiarahia (2015).
1213:
1519:
1513:
1141:
1008:
984:
914:
843:
816:
739:
729:
617:
610:
582:
572:
121:
and
Aorangi waterways, and south to the Haumakariri Stream. Ngāti Rangi trace their ancestry to
144:
in 2010 to manage and restore water flows in rivers from which water had been diverted for the
1422:
1417:
1350:
1229:
1224:
974:
881:
676:
448:
430:
1481:
1345:
1253:
1208:
1078:
1068:
959:
954:
919:
886:
828:
809:
706:
659:
420:
156:
1461:
1063:
838:
724:
600:
528:
1198:
756:
686:
118:
106:
1316:
1279:
1046:
1031:
934:
804:
714:
590:
447:. Whanganui: Te Atawhai o Te Ao, Independent Māori Institute for Environment and Health.
91:
132:
In 2015 Ngāti Rangi entered into negotiations with the Crown to settle claims under the
1502:
1264:
1101:
1036:
863:
799:
696:
543:
1549:
1427:
1412:
1366:
1274:
1258:
1247:
1118:
1041:
1001:
964:
949:
896:
746:
555:
518:
513:
114:
533:
1536:
1532:
627:
110:
65:
1451:
1406:
1390:
1355:
1334:
1311:
1294:
1284:
1218:
1026:
751:
1340:
1133:
1018:
848:
567:
492:
42:
1053:
671:
649:
642:
550:
508:
425:
434:
538:
1473:
224:
113:. The iwi's area of interest extends north from the Paretetaitonga peak of
17:
50:
929:
632:
136:. A deed of settlement was signed in 2018 followed by the passing of the
125:. They believe they were in New Zealand before the first migrations from
122:
1486:
924:
853:
461:
126:
102:
98:
791:
202:"Ngati Rangi: Whiro's family at Murimotu, North Island, New Zealand"
152:
97:(tribe) of New Zealand. Contemporary settlement is mainly around
465:
94:
38:
138:
Ngāti Rangi Claims
Settlement Bill - Rukutia Te Mana
117:, west to the Pukupuku Stream, east to the meeting of the
75:
253:"NGATI RANGI: Pioneers in Protecting Maori Land Claims"
1495:
1472:
1442:
1381:
1325:
1238:
1132:
1087:
1017:
895:
862:
790:
705:
581:
499:
71:
60:
32:
354:"Kiwi Forever conservation and cultural programme"
330:"Ngāti Rangi settlement bill passes final reading"
140:in 2019. They also commenced negotiations with
477:
303:"Ngāti Rangi signs settlement with the Crown"
8:
1531:‡ Tribes that are located in both the
379:"Tackling Tongariro's biodiversity threats"
484:
470:
462:
49:
29:
424:
1152:Ngāti Kahungunu ki Te Whanganui-a-Orotu
192:
155:to learn about the flora and fauna and
173:Ko Ngā Turi o Murimotu te maunga tapu
7:
1373:Taranaki Whānui ki te Upoko o te Ika
762:Ngāti Porou ki Harataunga ki Mataora
442:Rāwiri, Āneta Hinemihi, ed. (2009).
247:
245:
1167:Ngāti Kahungunu ki Tamakinui a Rua
563:Ngāpuhi / Ngāti Kahu ki Whaingaroa
25:
328:Kupenga, Talisa (25 July 2019).
413:Journal of Applied Volcanology
1:
1157:Ngāti Kahungunu ki Heretaunga
206:Journal of Polynesian Society
1172:Ngāti Kahungunu ki Wairarapa
1147:Ngāti Kahungunu ki Te Wairoa
1572:
1397:Te Atiawa o Te Waka-a-Māui
1362:Te Atiawa ki Whakarongotai
1162:Ngāti Kahungunu ki Tamatea
1529:
1290:Te Āti Haunui-a-Pāpārangi
426:10.1186/s13617-014-0019-1
48:
37:
257:www.culturalsurvival.org
27:Māori iwi in New Zealand
1302:Te Korowai o Wainuiārua
524:Ngāti Kahu ki Whangaroa
200:Batley, R.A.L. (1973).
767:Ngāti Pūkenga ki Waiau
623:Ngāti Whātua o Kaipara
282:New Zealand Government
163:Pepeha (tribal saying)
146:Tongariro Power Scheme
76:https://ngatirangi.com
1402:Ngāti Apa ki te Rā Tō
970:Ngāti Kea Ngāti Tuarā
834:Ngāti Korokī Kahukura
777:Ngāti Rāhiri Tumutumu
183:Ko Ngāti Rangi te iwi
1192:Ngāti Te Whatuiāpiti
1187:Maungaharuru Tangitū
1177:Ngāti Rongomaiwahine
665:Ngāti Te Ata Waiohua
493:List of iwi and hapū
168:Ko Ruapehu te maunga
1114:Te Aitanga-a-Māhaki
1107:Te Aitanga-a-Hauiti
940:Ngāti Rangiteaorere
638:Ngāti Whātua Ōrākei
178:Ko Whangaehu te awa
1434:Ngāti Tūmatakōkiri
1327:Te Moana o Raukawa
1214:Heretaunga Tamatea
1059:Te Whānau-ā-Apanui
997:Ngāti Tūrangitukua
782:Ngāti Tara Tokanui
772:Ngāi Tai ki Tāmaki
692:Ngāi Tai ki Tāmaki
385:. 15 November 2021
134:Treaty of Waitangi
1543:
1542:
1097:Ngāriki Kaiputahi
980:Ngāti Rangiwewehi
682:Te Kawerau ā Maki
655:Te Ākitai Waiohua
81:
80:
16:(Redirected from
1563:
1182:Ngāti Rakaipaaka
992:Ngāti Tūwharetoa
822:Ngāti Paretekawa
486:
479:
472:
463:
458:
438:
428:
395:
394:
392:
390:
375:
369:
368:
366:
365:
350:
344:
343:
341:
340:
334:Te Ao Māori News
325:
319:
318:
316:
314:
299:
293:
292:
290:
289:
274:
268:
267:
265:
264:
249:
240:
239:
237:
235:
223:Te Puni Kōkiri.
220:
214:
213:
197:
105:, and the Upper
88:Ngāti Rangituhia
53:
30:
21:
1571:
1570:
1566:
1565:
1564:
1562:
1561:
1560:
1546:
1545:
1544:
1539:
1525:
1491:
1468:
1438:
1377:
1321:
1234:
1204:Ngāti Pāhauwera
1142:Ngāti Kahungunu
1128:
1124:Ngāi Tāmanuhiri
1083:
1013:
1009:Ngāti Whakahemo
985:Ngāti Rangitihi
891:
858:
844:Ngāti Hinerangi
817:Ngāti Maniapoto
786:
757:Te Patukirikiri
740:Ngāti Whanaunga
701:
687:Te Patukirikiri
611:Ngāti Whanaunga
577:
495:
490:
455:
441:
406:
403:
401:Further reading
398:
388:
386:
383:beehive.govt.nz
377:
376:
372:
363:
361:
360:. 20 April 2018
358:www.doc.govt.nz
352:
351:
347:
338:
336:
327:
326:
322:
312:
310:
309:. 10 March 2018
307:beehive.govt.nz
301:
300:
296:
287:
285:
276:
275:
271:
262:
260:
251:
250:
243:
233:
231:
229:Te Kāhui Māngai
222:
221:
217:
199:
198:
194:
190:
165:
109:in the central
107:Whanganui River
56:
28:
23:
22:
15:
12:
11:
5:
1569:
1567:
1559:
1558:
1548:
1547:
1541:
1540:
1530:
1527:
1526:
1524:
1523:
1517:
1511:
1505:
1499:
1497:
1493:
1492:
1490:
1489:
1484:
1478:
1476:
1470:
1469:
1467:
1466:
1465:
1464:
1459:
1448:
1446:
1440:
1439:
1437:
1436:
1431:
1425:
1420:
1415:
1410:
1404:
1399:
1394:
1387:
1385:
1379:
1378:
1376:
1375:
1370:
1364:
1359:
1353:
1351:Ngāti Kauwhata
1348:
1343:
1338:
1331:
1329:
1323:
1322:
1320:
1319:
1314:
1309:
1304:
1299:
1298:
1297:
1287:
1282:
1277:
1272:
1267:
1262:
1256:
1251:
1244:
1242:
1236:
1235:
1233:
1232:
1230:Ngāi Te Ohuake
1227:
1225:Ngāti Ranginui
1222:
1216:
1211:
1206:
1201:
1196:
1195:
1194:
1189:
1184:
1179:
1174:
1169:
1164:
1159:
1154:
1149:
1138:
1136:
1130:
1129:
1127:
1126:
1121:
1116:
1111:
1110:
1109:
1099:
1093:
1091:
1089:Te Tai Rāwhiti
1085:
1084:
1082:
1081:
1076:
1071:
1066:
1061:
1056:
1051:
1050:
1049:
1039:
1034:
1029:
1023:
1021:
1015:
1014:
1012:
1011:
1006:
1005:
1004:
999:
989:
988:
987:
982:
977:
975:Ngāti Rongomai
972:
967:
962:
957:
952:
947:
945:Ngāti Tarāwhai
942:
937:
927:
922:
917:
912:
907:
901:
899:
893:
892:
890:
889:
884:
882:Ngāti Ranginui
879:
874:
868:
866:
864:Tauranga Moana
860:
859:
857:
856:
851:
846:
841:
836:
831:
826:
825:
824:
814:
813:
812:
807:
800:Waikato Tainui
796:
794:
788:
787:
785:
784:
779:
774:
769:
764:
759:
754:
749:
744:
743:
742:
737:
735:Ngāti Tamaterā
732:
727:
722:
711:
709:
703:
702:
700:
699:
697:Waikato Tainui
694:
689:
684:
679:
677:Ngāti Manuhiri
674:
669:
668:
667:
662:
657:
647:
646:
645:
640:
635:
630:
625:
615:
614:
613:
608:
606:Ngāti Tamaterā
603:
598:
587:
585:
579:
578:
576:
575:
570:
565:
560:
559:
558:
548:
547:
546:
541:
536:
531:
526:
521:
516:
505:
503:
501:Te Tai Tokerau
497:
496:
491:
489:
488:
481:
474:
466:
460:
459:
453:
439:
402:
399:
397:
396:
370:
345:
320:
294:
269:
241:
215:
191:
189:
186:
164:
161:
142:Genesis Energy
79:
78:
73:
69:
68:
62:
58:
57:
54:
46:
45:
35:
34:
26:
24:
14:
13:
10:
9:
6:
4:
3:
2:
1568:
1557:
1554:
1553:
1551:
1538:
1534:
1528:
1521:
1518:
1515:
1512:
1509:
1508:Ngāti Ākarana
1506:
1504:
1501:
1500:
1498:
1494:
1488:
1485:
1483:
1482:Ngāti Mutunga
1480:
1479:
1477:
1475:
1471:
1463:
1460:
1458:
1455:
1454:
1453:
1450:
1449:
1447:
1445:
1441:
1435:
1432:
1429:
1426:
1424:
1421:
1419:
1416:
1414:
1411:
1408:
1405:
1403:
1400:
1398:
1395:
1392:
1389:
1388:
1386:
1384:
1380:
1374:
1371:
1368:
1365:
1363:
1360:
1357:
1354:
1352:
1349:
1347:
1346:Ngāti Raukawa
1344:
1342:
1339:
1336:
1333:
1332:
1330:
1328:
1324:
1318:
1315:
1313:
1310:
1308:
1305:
1303:
1300:
1296:
1293:
1292:
1291:
1288:
1286:
1283:
1281:
1278:
1276:
1273:
1271:
1268:
1266:
1263:
1260:
1257:
1255:
1254:Ngāti Mutunga
1252:
1249:
1246:
1245:
1243:
1241:
1237:
1231:
1228:
1226:
1223:
1220:
1217:
1215:
1212:
1210:
1209:Ngāti Hineuru
1207:
1205:
1202:
1200:
1197:
1193:
1190:
1188:
1185:
1183:
1180:
1178:
1175:
1173:
1170:
1168:
1165:
1163:
1160:
1158:
1155:
1153:
1150:
1148:
1145:
1144:
1143:
1140:
1139:
1137:
1135:
1131:
1125:
1122:
1120:
1119:Rongowhakaata
1117:
1115:
1112:
1108:
1105:
1104:
1103:
1100:
1098:
1095:
1094:
1092:
1090:
1086:
1080:
1079:Ngāi Te Rangi
1077:
1075:
1074:Ngāti Pūkenga
1072:
1070:
1069:Ngāti Ruapani
1067:
1065:
1062:
1060:
1057:
1055:
1052:
1048:
1045:
1044:
1043:
1040:
1038:
1035:
1033:
1030:
1028:
1025:
1024:
1022:
1020:
1016:
1010:
1007:
1003:
1000:
998:
995:
994:
993:
990:
986:
983:
981:
978:
976:
973:
971:
968:
966:
963:
961:
960:Ngāti Whakaue
958:
956:
955:Uenuku-Kōpako
953:
951:
948:
946:
943:
941:
938:
936:
933:
932:
931:
928:
926:
923:
921:
920:Ngāti Huarere
918:
916:
913:
911:
910:Ngāti Pūkenga
908:
906:
905:Waitaha-a-Hei
903:
902:
900:
898:
894:
888:
887:Ngāi Te Rangi
885:
883:
880:
878:
877:Ngāti Pūkenga
875:
873:
872:Waitaha-a-Hei
870:
869:
867:
865:
861:
855:
852:
850:
847:
845:
842:
840:
837:
835:
832:
830:
829:Ngāti Raukawa
827:
823:
820:
819:
818:
815:
811:
810:Ngāti Te Wehi
808:
806:
803:
802:
801:
798:
797:
795:
793:
789:
783:
780:
778:
775:
773:
770:
768:
765:
763:
760:
758:
755:
753:
750:
748:
745:
741:
738:
736:
733:
731:
728:
726:
723:
721:
718:
717:
716:
713:
712:
710:
708:
704:
698:
695:
693:
690:
688:
685:
683:
680:
678:
675:
673:
670:
666:
663:
661:
660:Ngāti Tamaoho
658:
656:
653:
652:
651:
648:
644:
641:
639:
636:
634:
631:
629:
626:
624:
621:
620:
619:
616:
612:
609:
607:
604:
602:
599:
597:
594:
593:
592:
589:
588:
586:
584:
580:
574:
571:
569:
566:
564:
561:
557:
554:
553:
552:
549:
545:
542:
540:
537:
535:
532:
530:
527:
525:
522:
520:
517:
515:
512:
511:
510:
507:
506:
504:
502:
498:
494:
487:
482:
480:
475:
473:
468:
467:
464:
456:
454:9780473146344
450:
446:
440:
436:
432:
427:
422:
418:
414:
410:
405:
404:
400:
384:
380:
374:
371:
359:
355:
349:
346:
335:
331:
324:
321:
308:
304:
298:
295:
283:
279:
278:"Ngāti Rangi"
273:
270:
258:
254:
248:
246:
242:
230:
226:
225:"Ngāti Rangi"
219:
216:
212:(4): 343–354.
211:
207:
203:
196:
193:
187:
185:
184:
180:
179:
175:
174:
170:
169:
162:
160:
158:
157:tikanga Māori
154:
149:
147:
143:
139:
135:
130:
128:
124:
120:
116:
115:Mount Ruapehu
112:
108:
104:
100:
96:
93:
89:
85:
77:
74:
70:
67:
63:
61:Rohe (region)
59:
52:
47:
44:
40:
36:
31:
19:
1537:South Island
1520:Ngāti Rānana
1516:(Wellington)
1514:Ngāti Pōneke
1317:Ngāti Hauiti
1306:
1280:Ngāti Ruanui
1047:Te Ūpokorehe
1032:Ngāti Manawa
935:Ngāti Pikiao
915:Ngāti Mākino
805:Ngāti Mahuta
730:Ngāti Rongoū
628:Te Uri-o-Hau
618:Ngāti Whātua
573:Ngāti Whātua
443:
416:
412:
387:. Retrieved
382:
373:
362:. Retrieved
357:
348:
337:. Retrieved
333:
323:
311:. Retrieved
306:
297:
286:. Retrieved
281:
272:
261:. Retrieved
259:. 2017-06-02
256:
232:. Retrieved
228:
218:
209:
205:
195:
182:
181:
177:
176:
172:
171:
167:
166:
150:
137:
131:
111:North Island
87:
83:
82:
66:North Island
1556:Ngāti Rangi
1503:Urban Māori
1423:Ngāti Kōata
1418:Ngāti Rārua
1307:Ngāti Rangi
1102:Ngāti Porou
1037:Ngāti Whare
544:Ngāi Takoto
389:15 November
313:15 November
84:Ngāti Rangi
41:(tribe) in
33:Ngāti Rangi
18:Ngati Rangi
1510:(Auckland)
1462:Kāti Māmoe
1444:Waipounamu
1428:Ngāti Tama
1413:Ngāti Kuia
1383:Te Tau Ihu
1367:Te Āti Awa
1275:Ngāruahine
1270:Ngāti Maru
1259:Te Āti Awa
1248:Ngāti Tama
1064:Ngāi Tūhoe
1042:Whakatōhea
1002:Ngāti Hotu
965:Ngāti Tahu
950:Tūhourangi
897:Arawa Waka
839:Ngāti Hauā
747:Ngāti Hako
725:Ngāti Pāoa
720:Ngāti Maru
650:Te Waiohua
601:Ngāti Pāoa
596:Ngāti Maru
556:Ngāti Hine
529:Ngāti Kurī
519:Ngāti Kahu
514:Te Aupōuri
509:Muriwhenua
364:2023-11-15
339:2023-11-25
288:2023-11-25
263:2023-11-14
188:References
55:Mt Ruapehu
1452:Ngāi Tahu
1407:Rangitāne
1391:Ngāti Toa
1356:Ngāti Toa
1335:Rangitāne
1312:Ngāti Apa
1295:Ngāti Hau
1285:Ngā Rauru
1219:Rangitāne
1199:Te Wairoa
1027:Ngāti Awa
752:Ngāti Hei
715:Marutūāhu
591:Marutūāhu
539:Te Rarawa
435:2191-5040
119:Moawhango
1550:Category
1522:(London)
1341:Muaūpoko
1265:Taranaki
1134:Tākitimu
1019:Mātaatua
930:Te Arawa
849:Pouākani
633:Te Roroa
568:Ngātiwai
445:interest
234:2 August
123:Paerangi
64:Central
43:Māoridom
1487:Moriori
1457:Waitaha
1240:Hauāuru
1054:Ngāitai
925:Tapuika
854:Rereahu
707:Hauraki
672:Ngā Oho
643:Te Taoū
551:Ngāpuhi
534:Te Pātū
127:Hawaiki
103:Ohakune
99:Waiouru
72:Website
1474:Rēkohu
792:Tainui
583:Tāmaki
451:
433:
284:. 2018
1533:North
1496:Other
419:(1).
153:marae
92:Māori
90:is a
1535:and
449:ISBN
431:ISSN
391:2023
315:2023
236:2021
421:doi
95:iwi
86:or
39:Iwi
1552::
429:.
415:.
411:.
381:.
356:.
332:.
305:.
280:.
255:.
244:^
227:.
210:82
208:.
204:.
148:.
129:.
101:,
1430:‡
1409:‡
1393:‡
1369:‡
1358:‡
1337:‡
1261:‡
1250:‡
1221:‡
485:e
478:t
471:v
457:.
437:.
423::
417:4
393:.
367:.
342:.
317:.
291:.
266:.
238:.
20:)
Text is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License. Additional terms may apply.